اصطلاحات رایج در قالی و قالیبافی و معادل انگلیسی آن

آشنایی با اصطلاحات و لغات انگلیسی مرتبط با صنعت فرش لازمه دانش هر تولید کننده‌ای است که قصد صادرات فرش دستباف و یا واردات مواد اولیه فرش و دستگاه های بافندگی را دارد. همچنین برای معرفی این هنر-صنعت با ارزش به جهانیان، لازم است با واژگان و اصطلاحات لاتین کاربردی و رایج در مورد آن آشنا باشیم تا نهایتا به یک ارتباط صریح و شفاف دست پیدا کنیم. در این مطلب قصد داریم به بررسی مهم ترین لغات تخصصی و اصطلاحات فرش دستباف ایران و ترجمه آن به زبان انگلیسی بپردازیم.

برای دانستن اصطلاحات رایج در قالی و قالیبافی و معادل انگلیسی آن با ما همراه باشید.

اصطلاحات فرش دستباف بر اساس حروف الفبا می باشد:

الف

آفت انباری پشم Wool storage pest

آفت پشم  Wool plight

آماده سازی مصالح فرش  Preparing carpet materials

ابرچینی Cloud ribbon

ابریشم Silk; silk thread

ابریشم بافی  Silk industry

ابریشم پخته Processing silk

ابریشم تاب Silk spinner; Silk winder, Silk yarn

ابریشم تار  Wrap silk

ابریشم خام Raw silk

ابریشم دست ریس Hand spun silk

ابریشم دوزی Silk embroidery; Satin stitch embroidery

ابریشم ریسیده (ابریشم دستی یا تابیده) Spun Silk

ابریشم طبیعی Natural silk

ابریشم کارخانه ای Factory made yarn

ابریشم کشی Silk spinning

ابریشم ماشینی Machine made silk

ابریشم مصنوعی Artificial silk

ابزار Tools

اتحادیه صادرکنندگان فرش Carpet Exporters Union

ارزش کیفی پشم Wool quality value

استادکار قالیباف Senior carpet weaver

اسلیمی Arabesque; Islamic

اکسیداسیون پشم Wool oxidization

الیاف مرکب Composite fibers

الیاف شیمیایی (مصنوعی) Man – mad Fibers

الیاف طبیعی Natural fibers

الیاف نساجی Textile fibers

ب

بازار فرش Carpet market

بافت، ترکیب Texture

بافتن، پیچیدن Weave

بافت ترکیبی  Compound weave

بافت تقلبی Fraudulent weaving

بافت فرش، فرشبافی Carpet weaving

بافتنی، منسوج Textile

بافنده Weaver

بافنده تمام وقت Full time weaver

بافنده قراردادی Contract weaver

بافنده ماهر Skilled weaver

بافنده مبتدی Un skilled weaver

بافنده پاره وقت part time weaver

بسته بندی یا عدل بندی فرش Carpet packing

بقچه Bundle

بقچه شهری Urban bundle

بوی پشم Wool smell

بید زدگی / بید  خوردگی / بید فرش Tineola bisselliella – Clothes moth

بید مجنون Weeping willow

بی گره بافی No knot weaving

پ

پرداخت Polishing

پرداختچی، پرداختگر Polisher

پرز ابریشمی Silk pile

پشت دار Back of the loom – Loom

پشم wool

پشم الوان Colored wool

پشم بره Lamb’s wool

پشم بهاره Spring cut wool

پشم تابیده شده Felted wool

پشم تازه fresh wool

پشم پاییزه Autumn cut wool

پشم پنبه ای Cotton wool

پشم پوست Skin wool

پشم جورکنی wool sorting

پشم چیده شده Cut wool

پشم چینی sheep shearing

پشم چینی ماشینی Automatic sheep shearing

پشم خالص Pure wool

پشم خام Row wool

پشم دباغی Tanning wool

پشم دست شور Hand washed wool

پشم دولاتاب Tow layer twisted wool

پشم ریسیدن To spin wool

پشم سفید White wool

پشم سیاه Black wool

پشم شتر Camel wool

پشم شسته Washed wool

پشم شسته شده ماشینی Machine washed wool

پشم شکری Cream-colored wool

پشم شویی wool washing

پشم عرق دار Grease wool

پشم کهنه Old wool

پشم گوسفند Sheep wool

پشم گوسفند اخته Werther’s wool

پشم گوسفند مرده Dead wool

پشم محلوج Carded wool

پشم مخلوط Mixed wool

پشم مرغوب High quality wool

پشم مقراضی Scissored wool

پشم میش Ewe wool

پشم نازک تاب Thin twisted wool

پشم ناشور Non scoured wool

پشم نخ شده Yarned wool

پشم یکساله Yearling wool; One year wool

پشم یک لا تاب One layer twisted wool

پلاس Tent fabric

پنبه Cotton

پنبه الیاف بلند Yearling wool; One year wool

پنبه الیاف کوتاه Short filament cotton

پنبه تمیز کن، پنبه پاک کن cotton cleaner

پنبه پاک کنی cotton cleaning

پنبه چینی دستی cotton picking of cotton

پنبه ریسیدن To spin cotton

پنبه ریسیده (تابیده) Spun cotton

پود (القاج) Weft

پود ابریشمی Silk waft

پود پشمی Wool weft

پود تابیده Spun weft

پود زیر Under weft

پود مستقیم Straight weft

پود مواج، پود مجعد Curling weft

پود نازک Thin weft

پود نتابیده Un – spun weft

پهنا یا عرض فرش Carpet width

پیله، پیله ابریشم Cocoon; silk cocoon

ت

تا Fold

تابلو فرش pictorial carpet , carpet tableau

تار Warp

تار ضخیم Thick warp

تار و پود Warp and waft

ترنج Medallion

تعمیر فرش Carpet repair

تکباف Self – employed weaver

تیغه Blade

ج

جدول بندی  Hard sketching

جفتی بافی  Double knot weaving

چ

چاقوی قلاب (شکل) Hook knife

چپ تاب Left twisted

چپ رو Left pillar

چرخ ریسندگی Spinning wheel

چله Warp

چله کش Warp winder

چین اول First shear

ح

حاشیه Margin (Border)

حاشیه باریک Margin strips

حاشیه پردازی Margining

حریر  Damask; silkscreen

حق العملکار Middleman

حلاجی، پنبه زنی Beating; cotton beating

حمل و نقل قالی  Carpet transportation

حوض رنگرزی Dying pool

خ

خامه، پرز، کرک (خامه Raw garn ) Pile – “پرز” می‌تواند به عنوان “pile” یا “nap” ترجمه شود که انتخاب بین این دو، به نوع پرز و بافت فرش بستگی دارد.

خامه پشمی Wool pile

خامه دستریس Hand spun pile

خامه دولاتاب Double pun pile

خامه ریسیده شده ماشینی Machine spun pile

خامه نتابیده Un – spun pile

د

دار اربابی Lord type loom

دار افقی Horizontal loom

دار بزرگ Large loom

دار تبریزی Tabrizi loom

دار ترکمنی Turkman loom

دار ثابت Fixed loom

دار دو نفره، دار جفتی Double (two man) loom

دار روستایی Village type loom

دار مینی ثابت Flor fixed loom

دار شخصی Private loom

دار عمودی Vertical loom

دار قالیبافی Carpet loom

دارکشی، آماده سازی کارگاه بافندگی loom preparation

دار کوچک Small loom

دار گردان Non – fixed loom

دار مزدی، دار اجاره ای Rented loom

دار یکنفره Single loom

دباغ Tanner

دباغی To tan

درجه پنبه Cotton grade

درخشش پشم Wool shine

دست ریسی Hand spinning

دستمزد قالیباف Carpet weaver wage

دفتین زدن Beating comb

دوام پشم Wool durability

دو پودی Double waft

دو تاری Double warp

ر

راست تاب Right twisted

راست رو Right pillar

رج wate

رفو Darning

رگه دار Abrash

رنگ Color ;dye

رنگ افکندن، رنگرزی To Color; To Dye; To tint

رنگرز قالی Carpet dye Worker

رنگرزی (رنگرزخانه) Dye house

رنگ شیمیایی  Chemical Color

رنگ فرش  Natura Color

رنگ مستقیم Direct dye

ریسندگی Spinning

ریسندگی پنبه Cotton Spinning

ریسنده Spinner

ریسیدن To Spin

ریشه فرش Rug fringe

ز

زدگی یا سوزاخ فرش را تعمیر کردن Carpet Mending

زربفت Woven with gold

زمینه Background

زیردار Lower beam

زیلو A woven cotton rug; Ziloo

زیلو باف Cotton rug weaver

س

ستون Column

سجاده Prayer carpet

سردار Upper beam

سقفی Ceiling design – Arch

سندیکای تولید کنندگان فرش Carpet producer syndicate

سیخ Stik

ش

شاگرد قالیباف Carpet helper

شانه Comb

شانه زدن Combing

شانه زنی پنبه Cotton combing

شرکت سهامی فرش ایران IRAN carpet company

شهری Urban

شیرازه Selvedge; Selvage

ص

صادرات قالی Carpet export

صباغ Textile dyer

ض

ضخیم ریسی Thick spinning

ظرافت نخ، کیفیت نخ Tread fitness

ط

طبقه بندی پشم  Wool classifying

طراح قالی Carpet Designer

طرح Design

طرح ابنیه باستانی Historical monuments design

طرح اصلی  Main design

طرح افشان Overall flower design

طرح باغی Garden design

طرح بوته Paisley design

طرح حیوانی Animal design

طرح شاه عباسی Palmette flower design , Shah Abbasi Design

طرح ذهنی  Imaginary design

طرح شکارگاه Hunting design

طرح فرعی Sub design

طرح قاب قابی  Multiple – panel design

طرح کف ساده weave design – Plain

طرح گردان Curved design

طرح گرفت و گیر  Animal’ s Combat design

طرح گلدانی Vase design

طرح لچک ترنج medallion design – Corner

طرح ماهی Fish design

طرح ماهی درهم In and out fish design

طرح ماهی درهم هراتی Jumble fish (Herati  fish) design

طرح محرابی Prayernich design

طرح محرمات design Stripped
طرح قالبی Framed designs

طرحهای منظره Scenery designs

طرح هندسی Geometric design

طره فرش Ornamental border, Border, Fringed Medallion (بسته به نوع طره) – معادل دقیقی برای “طره” در زبان انگلیسی وجود ندارد و واژه Border می تواند نزدیک ترین واژه در معنای طره به انگلیسی باشد. البته “طره فرش” به سادگی “border” ترجمه نمی‌شود و باید با توجه به نوع طره، از اصطلاحات دقیق‌تری مانند “ornamental border” یا “fringed medallion” استفاده کرد.

طلا باف Brocade weaver; Gold embroidered

طناب باف، طناب تاب Rope-maker

طناب بافی Rope making

طول فرش Carpet length

ع

عدل ابریشمی Silk bale

عدل خامه Bale of pile

ف

فیتیله Wick

فتیله نخ Woof (below) ;Yarn lump (cylinder)

فرش ابریشمی Silk carpet

فرش پشمی Woolen carpet

فرش دستباف Handmade carpet

فرش عتیقه Antique carpet

فرش گرانقیمت High value carpet

فرش موزه ای Museum type carpet

ق

قاب Frame

قاب تابلو فرش Frame picture carpet

قابلیت ارتجاع Elasticity

قابلیت رنگ پذیری Paint Ability

قالی Carpet

قالیباف Carpet weaver

قالیبافی To knot a carpet

قالی تصویری Pictorial carpet

قالیچه Rug

قالیشویی Carpet washing

قرارداد فروش قالی Carpet selling contract

قرینه بافی Symmetrical weaving

قلاب Hook

قلابدوز Embroiderer

قلاب دوزی Chain stich embroidery ;Crochet

قلیایی کردن پشم Wool alkalization

قیچی پرداخت polish scissor s

قیچی سر ریشه زنی Butt cutting scissors

قیمت تخمینی قالی Estimate cost of carpet

قیمت تمام شده قالی cost of carpet

ک

کارد یا چاقوی پرداخت Polish knife

کارد یا چاقوی سر ریشه زنی Butt cutting knife

کارگاه خانگی Domestic workshop

کارگاه رنگرزی Dying work shop

کارگاه قالیبافی Carpet workshop

کتان Cotton

کرم ابریشم Caterpillar

کشش Draft

کلاف Skein

کلاف ابریشم Silk skein

کلاف بندی، بسته بندی نخ Skeining

کلاف پشم Wool skein

کلاف تابیده Spun skein ;Curled skein

کلاف نخ Yarn skein

کلفتی یا قطر فرش Carpet thickness

کمان Bow

کناره Runner

کندن مو یا پشم Hair (wool)rooting out

کهنه، قدیمی Vintage

گ

گره Knot

گره ترکی باف Turkish knot

گره فارسی باف، گره ایرانی Persian knot

گلابتون Gold or silver lace Braids

گل برجسته، برجسته کاری Relief work, Embossed floral carpet

گلیم Kilim

گلیم بافی  Kilim weaving

گنبدی Dome design

ل

لچک Corner

لیف Fiber

م

ماشین ریسی Machine spinning

مخمل ابریشم Silk cut velvet

مرتب کردن نخ Yarn sorting

مرینوس Merion

مزد جنسی Material (noncash) wage

مزد نقدی Cash wage

مصالح فرش

منسوجات

مو Hair

موزه فرش  Carpet museum

موی بز Goat hair

ن

نازک ریسی  Thin spinning

نخ Yarn ;String Thread ;Warp threads

نخ ابریشمی Silk yarn

نخ پشمی Wool yarn Woolen yarn

نخ پنبه ای  Cotton yarn

نخ پنبه ای دستریس Hand spun cotton

نخ پود Weft yarn

نخ تابیده Skein yarn

نخ رنگ شده Dyed yarn

نخ ریسی Cotton spinning

نخ ریسیده شده ماشینی Machine spun cotton

نخ کردن  Yarning

نخهای ترکیبی  Composite yarn

نخ یک لا  Single yarn

نساج، بافنده Weaver

نقش Image – Pattern

نقش کردن To design ;To engrave To trace

نقشه Design (pattern)

نقشه شطرنجی Cartoon

نقشه بندی فرش Carpet actual designing

نقشه سازی  Developing actual design

نقشه سیاه قلم Black shade scheme

نقطه زنی Dotting

نگاره بومی Native Design

نمایشگاه فرش Carpet showroom (exhibition)

نمره نخ Thread grade

نورد  Roller

نورد بالا Upper roller

نورد پایینی  Lower roller

و

وزن فرش  Carpet weight

نکته:

ترجمه اصطلاحات مرسوم در سراسر جهان که به طرح، مکان، روش یا ابزاری خاص اشاره دارد بهتر است دقیقا معادلی از همان واژه باشد برای نمونه “طرح شاه عباسی” یک اصطلاح خاص در فرش ایرانی است که اشاره به یک سبک طراحی خاص دارد و ترجمه مستقیم آن به انگلیسی “Palmette flower design” ممکن است معنای دقیق را منتقل نکند. برای جلوگیری از اشتباه می توان از ترجمه “Shah Abbasi Design” استفاده کرد. یا واژه “6 لا” در فارسی به کیفیت فرش دستباف نایین اشاره داره که بهتر است در انگلیسی هم “6La” ترجمه گردد.

حرف پایانی:

ارتباط برقرار کردن با غیرفارسی زبانان چه برای فروش فرش دستباف باشد و چه برای انتقال فرهنگ فرش ایرانی، با لزوم دانستن اصطلاحات فرش دستباف به انگلیسی آغاز می‌شود. امیدوارم این مطلب در شما به پیشبرد این هدف کمک کند و اگر آن را مفید و کاربردی می‌دانید، حتما با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

اگر اصطلاح یا کلمه ای را در متن نیافتید، در کامنت پیشنهاد دهید.

منبع:

1 فرشنامه ایران، تألیف دکتر حسن آذرپاد، فضل الله حشمتی رضوی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، تهران چاپ اول 1372

در اینستاگرام ما را دنبال کنید